Help leerkrachten hun leerlingen beter te begrijpen

Het aantal leerlingen dat het onderwijs verlaat zonder diploma en het percentage zittenblijvers zijn nog steeds zeer hoog. Het onderwijssys­teem krijgt te maken met een steeds diversere schoolpopulatie. Uit onderzoek blijkt dat het systeem moeite heeft om alle leerlingen dezelfde slaagkansen te bieden, los van hun sociale en etnische achtergrond. Kinderen met een handicap krijgen amper kansen om samen met kinderen zonder handicap school te lopen. Uit de resultaten van het PISA-onderzoek, uitgevoerd in de OESO-landen, blijkt dat ons onderwijssysteem een van de meest ongelijke is

Unia sluit zich aan bij de visie van internationale instanties zoals Unesco en de Raad van Europa: het recht op onderwijs moet voor elk kind gewaarborgd zijn, ongeacht (economische, sociale of culturele) achtergrond, specifieke behoeften of handicap (fysieke beperking, leerstoornis, enz.), levenswijze (woonwagenbewoners, enz.), seksuele geaardheid, enz. In plaats van in te spelen op de specifieke eigenschappen van bepaalde leerlingen en hen onder te brengen in specifieke onderwijsvormen, pleit Unia voor onderwijs voor iedereen. Deze vorm van onderwijs is gebaseerd op universal design. Het gaat om een flexibele benadering, waarbij men het onderwijs kan aanpassen aan alle leerlingen.

Het beroep van leerkracht is complex. Het ver­eist zowel vakgebonden als pedagogische en relationele vaardigheden en dit in een voortdu­rend evoluerende samenleving en schoolomge­ving. Leerkrachten krijgen bovendien te maken met een almaar diversere schoolpopulatie.

Uit de Diversiteitsbarometer Onderwijs blijkt dat leerkrachten uit het lager en secundair onderwijs doorgaans voorstander zijn van de invoering van een diversiteitsbeleid. Die bereidheid blijkt echter gepaard te gaan met verschillende, al dan niet expliciete, problemen die leerkrachten en directies ervaren in hun om­gang met die diversiteit.

Lokale besturen kunnen hierin een rol opnemen om leerkrachten inzicht te bieden in de leefwereld van de lokale gemeenschappen. Het lokaal bestuur kan, als inrichtende macht:

• Leerkrachten wijzen op het belang van een band met de ouders, in het bijzonder in een multiculturele omgeving. Hierbij moeten ze specifieke aandacht hebben voor ouders die geen voeling hebben met de schoolcultuur. Deze ouders hebben soms moeite om contact te leggen met leerkrachten of voelen zich uitgesloten. Het lokaal bestuur kan de scholen ondersteunen om outreachend te werken naar de ouders die moeilijk bereikbaar zijn.
• Leerkrachten confronteren met de realiteit en de actoren buiten de schoolmuren door overleg en contact met activiteiten die buiten het schoolkader worden ingericht (huiswerkklas­sen, wijkverenigingen, jeugdwerk, jeugdhulp, enz.) om een beter inzicht te krijgen in de leefwereld van leerlingen.
• Alle schoolse actoren bewust maken van het bestaan van stereotypen en vooroordelen. Deze bewustmaking kan gepaard gaan met een introductie in de antidiscriminatiewetgeving of met een meer concreet luik waarbij leerkrachten worden uitgenodigd om over inclusieve of stigmatiserende en uitsluitende praktijken na te denken.
• Een integrale aanpak ontwikkelen in samenwerking met verschillende partners (gemeenten, OCMW, scholen, CLB, sociale organisaties, …) om de afstand tussen de onderwijswereld en sommige woonwagenbewoners en Roma kleiner te maken en om een aangepast onderwijsaanbod te realiseren dat het recht op onderwijs mogelijk maakt en de oververte­genwoordiging in het buitengewoon onderwijs aanpakt. Voor doortrekkersterreinen zou er een combinatie moeten zijn van een spe­cifiek onderwijsaanbod op een doortrekkersterrein zelf (liefst ingebed in het reguliere aan­bod) en maatregelen gericht op toeleiding naar het reguliere aanbod. Het is belangrijk om hier­bij rekening te houden met de nomadische le­vensstijl en culturele eigenheid (bv. meertalige ingesteldheid van nomaden, focus op lezen en schrijven).