Met positieve actie werken aan een divers personeelsbestand

Hoe zorg je er als lokaal bestuur voor dat de diversiteit in de bevolking zich ook weerspiegelt in de samenstelling van je personeel? Veel lokale besturen ervaren dit als een grote uitdaging en merken dat hun inspanningen om hiermee rekening te houden onvoldoende resultaat opleveren. Zo zien we dat werknemers met een handicap of werknemers met een migratieachtergrond vaak ondervertegenwoordigd zijn bij lokale besturen. Positieve actie kan in dat geval een oplossing bieden.

Een positieve actie is een maatregel die de achterstand waarmee sommige groepen op de arbeidsmarkt geconfronteerd worden, wil wegwerken. Onder het begrip ‘positieve actie’ valt een brede waaier aan maatregelen. Het gaat van zachte, stimulerende maatregelen (bv. ondersteuning bij aanwervingsprocedures of een aantal stageplaatsen voorbehouden voor bepaalde kandidaten) tot hardere, meer dwingende regelgeving (bv. de regel dat een bepaald percentage van de raad van bestuur moet van een ander geslacht zijn). Ze hebben gemeen dat ze een groep die het moeilijk heeft om de weg naar een job te vinden, een duwtje in de rug geven.

Het is natuurlijk niet zomaar mogelijk om kandidaten uit een bepaalde groep voorrang te geven bij een selectieprocedure. Er zijn een aantal voorwaarden waarmee je rekening moet houden. We zetten hieronder de belangrijkste op een rijtje.

• Ten eerste moet er sprake zijn van een onevenwichtige samenstelling van je personeel. Dat kan je nagaan door een analyse te maken van je personeelsbestand: hoeveel personen met een handicap werken voor de gemeente? Hoeveel personen hebben een migratieachtergrond? Dit kan je vergelijken met de samenstelling van je bevolking. Voor origine is de Gemeente- en Stadmonitor het ideale instrument. Per gemeente is daar cijfermateriaal beschikbaar.

• Daarna is het belangrijk om het wegwerken van de ongelijkheid als een doelstelling te formuleren. Dat kan in grote lijnen gebeuren (bv. in het EAD-decreet of de sectorconvenant 2018-2019), maar het kan ook in het bestuursakkoord zijn. Staat daarin vermeld dat je gemeentepersoneel een afspiegeling moet zijn van de bevolking? Dan is aan die voorwaarde voldaan.

• De positieveactiemaatregel moet tijdelijk zijn, en verdwijnen zodra de doelstelling is bereikt: om dit te doen, is het belangrijk om de positieve actie meteen aan een duidelijk tijdskader te koppelen. Zo is duidelijk wanneer het precies afloopt.

• De maatregel van positieve actie mag tenslotte niet betekenen dat andere kandidaten geen kans meer maken om bij de gemeente aan de slag te gaan. De rechten van anderen (personen buiten de kansengroep) mogen dus niet onnodig beperkt worden. Door ervoor te zorgen dat niet alle vacatures via een positieveactiemaatregel worden ingevuld (bv. uit de 10 stageplaatsen gaan er 2 naar kandidaten uit een kansengroep), kan je hiermee rekening houden.